สวิตกฺกสวิจารภูมิยํ ปจฺฉิมจิตฺตสมงฺคีนํ เตสํ ตตฺถ จิตฺตสงฺขาโร นุปฺปชฺชิสฺสติ, โน จ เตสํ ตตฺถ วจีสงฺขาโร นุปฺปชฺชิตฺถฯ อวิตกฺกอวิจารภูมิยํ ปจฺฉิมจิตฺตสมงฺคีนํ อสญฺญสตฺตานํ เตสํ ตตฺถ จิตฺตสงฺขาโร จ นุปฺปชฺชิสฺสติ วจีสงฺขาโร จ นุปฺปชฺชิตฺถฯ

อุปฺปาทวาโรฯ

2. นิโรธวาโร

(1) ปจฺจุปฺปนฺนวาโร

(ก) อนุโลมปุคฺคโล

[79] (ก) ยสฺส กายสงฺขาโร นิรุชฺฌติ ตสฺส วจีสงฺขาโร นิรุชฺฌตีติ?

วินา วิตกฺกวิจาเรหิ อสฺสาสปสฺสาสานํ ภงฺคกฺขเณ เตสํ กายสงฺขาโร นิรุชฺฌติ, โน จ เตสํ วจีสงฺขาโร นิรุชฺฌติฯ ปฐมชฺฌานํ สมาปนฺนานํ กามาวจรานํ อสฺสาสปสฺสาสานํ ภงฺคกฺขเณ เตสํ กายสงฺขาโร จ นิรุชฺฌติ วจีสงฺขาโร จ นิรุชฺฌติฯ

(ข) ยสฺส วา ปน วจีสงฺขาโร นิรุชฺฌติ ตสฺส กายสงฺขาโร นิรุชฺฌตีติ?

วินา อสฺสาสปสฺสาเสหิ วิตกฺกวิจารานํ ภงฺคกฺขเณ เตสํ วจีสงฺขาโร นิรุชฺฌติ, โน จ เตสํ กายสงฺขาโร นิรุชฺฌติฯ ปฐมชฺฌานํ สมาปนฺนานํ กามาวจรานํ อสฺสาสปสฺสาสานํ ภงฺคกฺขเณ เตสํ วจีสงฺขาโร จ นิรุชฺฌติ กายสงฺขาโร จ นิรุชฺฌติฯ

(ก) ยสฺส กายสงฺขาโร นิรุชฺฌติ ตสฺส จิตฺตสงฺขาโร นิรุชฺฌตีติ? อามนฺตาฯ

(ข) ยสฺส วา ปน จิตฺตสงฺขาโร นิรุชฺฌติ ตสฺส กายสงฺขาโร นิรุชฺฌตีติ?

วินา อสฺสาสปสฺสาเสหิ จิตฺตสฺส ภงฺคกฺขเณ เตสํ จิตฺตสงฺขาโร นิรุชฺฌติ, โน จ เตสํ กายสงฺขาโร นิรุชฺฌติฯ อสฺสาสปสฺสาสานํ ภงฺคกฺขเณ เตสํ จิตฺตสงฺขาโร จ นิรุชฺฌติ กายสงฺขาโร จ นิรุชฺฌติฯ

[80] (ก) ยสฺส วจีสงฺขาโร นิรุชฺฌติ ตสฺส จิตฺตสงฺขาโร นิรุชฺฌตีติ? อามนฺตาฯ

(ข) ยสฺส วา ปน จิตฺตสงฺขาโร นิรุชฺฌติ ตสฺส วจีสงฺขาโร นิรุชฺฌตีติ?

วินา วิตกฺกวิจาเรหิ จิตฺตสฺส ภงฺคกฺขเณ เตสํ จิตฺตสงฺขาโร นิรุชฺฌติ, โน จ เตสํ วจีสงฺขาโร นิรุชฺฌติฯ วิตกฺกวิจารานํ ภงฺคกฺขเณ เตสํ จิตฺตสงฺขาโร จ นิรุชฺฌติ วจีสงฺขาโร จ นิรุชฺฌติฯ

(ข) อนุโลมโอกาโส

[81] ยตฺถ กายสงฺขาโร นิรุชฺฌติ ตตฺถ วจีสงฺขาโร นิรุชฺฌตีติ?…เป.…ฯ

(ค) อนุโลมปุคฺคโลกาสา

[82] ยสฺส ยตฺถ กายสงฺขาโร นิรุชฺฌติ ตสฺส ตตฺถ วจีสงฺขาโร นิรุชฺฌตีติ?…เป.…ฯ (ยสฺสกมฺปิ ยสฺสยตฺถกมฺปิ สทิสํฯ)

(ฆ) ปจฺจนีกปุคฺคโล

[83] (ก) ยสฺส กายสงฺขาโร น นิรุชฺฌติ ตสฺส วจีสงฺขาโร น นิรุชฺฌตีติ?

วินา อสฺสาสปสฺสาเสหิ วิตกฺกวิจารานํ ภงฺคกฺขเณ เตสํ กายสงฺขาโร น นิรุชฺฌติ, โน จ เตสํ วจีสงฺขาโร น นิรุชฺฌติฯ สพฺเพสํ จิตฺตสฺส อุปฺปาทกฺขเณ วินา อสฺสาสปสฺสาเสหิ อวิตกฺกอวิจารจิตฺตสฺส ภงฺคกฺขเณ นิโรธสมาปนฺนานํ อสญฺญสตฺตานํ เตสํ กายสงฺขาโร จ น นิรุชฺฌติ วจีสงฺขาโร จ น นิรุชฺฌติฯ

(ข) ยสฺส วา ปน วจีสงฺขาโร น นิรุชฺฌติ ตสฺส กายสงฺขาโร น นิรุชฺฌตีติ?

วินา วิตกฺกวิจาเรหิ อสฺสาสปสฺสาสานํ ภงฺคกฺขเณ เตสํ วจีสงฺขาโร น นิรุชฺฌติ, โน จ เตสํ กายสงฺขาโร น นิรุชฺฌติฯ สพฺเพสํ จิตฺตสฺส อุปฺปาทกฺขเณ วินา อสฺสาสปสฺสาเสหิ อวิตกฺกอวิจารจิตฺตสฺส ภงฺคกฺขเณ นิโรธสมาปนฺนานํ อสญฺญสตฺตานํ เตสํ วจีสงฺขาโร จ น นิรุชฺฌติ กายสงฺขาโร จ น นิรุชฺฌติฯ

(ก) ยสฺส กายสงฺขาโร น นิรุชฺฌติ ตสฺส จิตฺตสงฺขาโร น นิรุชฺฌตีติ?

วินา อสฺสาสปสฺสาเสหิ จิตฺตสฺส ภงฺคกฺขเณ เตสํ กายสงฺขาโร น นิรุชฺฌติ, โน จ เตสํ จิตฺตสงฺขาโร น นิรุชฺฌติฯ สพฺเพสํ จิตฺตสฺส อุปฺปาทกฺขเณ นิโรธสมาปนฺนานํ อสญฺญสตฺตานํ เตสํ กายสงฺขาโร จ น นิรุชฺฌติ จิตฺตสงฺขาโร จ น นิรุชฺฌติฯ

(ข) ยสฺส วา ปน…เป.…? อามนฺตาฯ

[84] (ก) ยสฺส วจีสงฺขาโร น นิรุชฺฌติ ตสฺส จิตฺตสงฺขาโร น นิรุชฺฌตีติ?

วินา วิตกฺกวิจาเรหิ จิตฺตสฺส ภงฺคกฺขเณ เตสํ วจีสงฺขาโร น นิรุชฺฌติ, โน จ เตสํ จิตฺตสงฺขาโร น นิรุชฺฌติฯ สพฺเพสํ จิตฺตสฺส อุปฺปาทกฺขเณ นิโรธสมาปนฺนานํ อสญฺญสตฺตานํ เตสํ วจีสงฺขาโร จ น นิรุชฺฌติ จิตฺตสงฺขาโร จ น นิรุชฺฌติฯ

(ข) ยสฺส วา ปน…เป.…? อามนฺตาฯ